دکتر نادر منصوری
kark
کَرک: مرغ خانگی
karki bimi
کَرکی بیمی: مرغ بومی و محلی
churi
چوری: جوجه مرغ خانگی
dotak
دُتَک: جوجه مرغ ماده
khurus
خوروس: خروس
kuz
کوز: مرغدونی یا محل نگهداری مرغ
tokhmor homi
تُخمُر هُمی: شروع به تخمگذاری کرده است.
tokhmor besha
تُخمُربِشا: پایان دوره تخم گذاشتن.
ler
لِر: تخم مرغی که پوسته اش آهکی نشده و شل باشد.
noghoma
نُقُمَ: بعضی از مرغها عادت داشتند برای تخم گذاشتن از قبل یک تخم مرغ زیر پایشان باشد و در غیر این تخم نمی گذاشتند به این تخم مرغ نُقُمَ می گفتند که اغلب بخاطر شکستن و از بین رفتن نقمَ محتویات یک تخم مرغ را خالی کرده و داخل آن را با گچ پر می کردند و همیشه در کوز بود تا مرغ روی آن بنشیند و تخم بگذارد.
ghop
قُپ یا قُپ هُمَ: منظور کُرچ شدن مرغ یعنی آمادگی مرغ است برای نشستن روی تخم مرغ نطفه دار و تولید جوجه که با افزایش دمای بدن مرغ همراه است.
kark denaji
کَرک دِناجی: خواباندن مرغ کُرچ روی تخم مرغ جهت تولیدجوجه.
jil
جیل: به زائده ی عضلانی آویزان زیر گردن مرغ می گویند.
chelal don
چِلال دُن: چینه دان مرغ
sero paa taze wa keru
سِرُ پا تازِه واکِرو: پس از یک دوره تخم گذاری پرو بال مرغ می ریزد و برای مدتی تخم نمی گذارد(تُخمُر بیشتی)که به این
ریختن پرو بال و دوباره در آوردن می گویند.
باورهایی قدیمی در مورد مرغ:
1)در قدیم معتقد بودند که تخم مرغ نطفه داری که برای زیر پای مرغ کرچ گذاشتن تهیه می شد را نباید آسمان ببیند برای همین منظور تخم مرغ ها را مخفیانه بدون اینکه نور ببیند تا زیر پای مرغ می بردند و معتقد بودند اگر تخم مرغ را آسمان ببیند به جوجه تبدیل نمی شود.
2)در قدیم وقتی مرغ پس از تخم گذاشتن خس و خاشاک اطرافش را با نوکش جابجا می کرد می گفتند داره صدقه می ده!
3)خیلی ها در قدیم معتقد بودند که نگهداری مرغ خانگی برای آنها اومد نیومد داره و فکر می کردند با نگهداری مرغ ممکنه مشکلی در زندگیشون پیش بیاد یا یکی از عزیزانشان بمیره.
منبع: خاطرات یک حسن آبادی
